29.8.04

خه‌بات خوێنی ده‌وێ

. په‌خشان                          "خه‌بات خوێنی ده‌وێ"
یادێك له‌شه‌هید"عه‌لی حوسێنپوور" ناسراو به (شوان)
. ئاشق

[ پێموانیه‌ له‌و جیهانه‌ پانوبه‌رینه‌ داــ ده‌سه‌ڵاتداره‌ دیكتاتۆر و خوێنخۆره‌كان و داروده‌سته‌كه‌یانی لێده‌رچن ــ  هیچ كه‌س هه‌بێ كه‌ حه‌ز له‌ شه‌ڕ و خوێنڕشتن بكا و ته‌نانه‌ت هه‌ر پێی خۆش بێ باسی خوێن بكا. مرۆڤی كوردیش وه‌ك هه‌موو ئاده‌میزادێكی ئاشتیخوازی دیكه‌ قه‌تی شه‌ڕ و خوێنڕشتن پێخۆش نه‌بوه‌، به‌ڵام مه‌خابن دایم به‌ سه‌ریان دا سه‌پاندوه‌، ناچاریان كردوه‌ بۆ مانی خۆی ده‌ست بۆ چه‌ك به‌رێ و به‌رگری له‌ خۆی بكا. له‌و ڕێگایه‌ش دا به‌شێكی گه‌وره‌ له‌ باشترین ڕۆڵه‌كانی بوونه‌ته‌ قوربانی. مێژووی كوردان پڕه‌ له‌ نموونه‌ی ئه‌وتۆ.
ئێمه‌ منه‌تباری شه‌هیده‌كانمانین، هه‌ر بۆیه‌ش له‌ بیریان ناكه‌ین و یادیان ده‌كه‌ینه‌وه‌.
ئه‌م په‌خشانه‌ی خواره‌وه‌ یادێكه‌ له‌ شه‌هیدی نه‌مر "عه‌لی حوسێنپوور" ناسراو به‌ "شوان" كه‌فه‌رمانده‌ری لكی یه‌كی هێزی پێشه‌وای مه‌هاباد بوو و ڕۆژی 21/8/1981 له‌ بۆسه‌یه‌كی دوژمن دا له‌ سه‌ر جاده‌ی مه‌هاباد ــ میاندواو شه‌هید كرا.
په‌خشانه‌كه‌م دوای شه‌هید بوونی كاك شوان نووسی و ئه‌و كات له‌ ژماره‌ی 21ی بڵاوكراوه‌ی "پێشه‌وا" دا چاپ كرا. دوایی هه‌م ده‌ستنووسه‌كه‌م فه‌وتا و هه‌م قه‌ت ئه‌و ژماره‌یه‌ی بڵاوكراوه‌كه‌م نه‌دیته‌وه‌، به‌ڵام شێوه‌ی نووسین و به‌شێك له‌ ده‌قی نووسراوه‌كه‌م هه‌ر وا له‌ بیر مابوو و ئێستا جارێكی دیكه‌ له‌ هه‌ر له‌ سه‌ر ئه‌و بناخه‌ كۆنه‌ دامڕشته‌وه‌ و بۆ یاد كردنه‌وه‌یه‌ك له‌ كاك شوان له‌ ساڵڕۆژی شه‌هیدبوونه‌كه‌ی‌ دا، ئاماده‌م كرده‌وه‌ ]

  
شه‌ڕ به‌ توندی درێژه‌ی هه‌بوو. هێزی دوژمن به‌ هه‌موو چه‌كێك سه‌نگه‌ری پێشمه‌رگه‌كانیان ده‌كوتا. مه‌یدانی شه‌ر له‌ به‌ر ته‌قینه‌وه‌ی تۆپ و خۆمپاره‌ و بازووكا گڕی گرتبوو. گرمه‌ی تۆپان و خرمه‌ی تفه‌نگان گوێی مرۆڤیان ئازار ده‌دا. پێنج پێشمه‌رگه‌، پێنج لاوی به‌جه‌رگ، پێنج ڕۆڵه‌ی ڕێی ڕزگاریی نیشتمان، زیاتر له‌ سێ سه‌عات بوو، كه‌وتبوونه‌ بۆسه‌یه‌كی دوژمنه‌وه‌ و ده‌وریان به‌ سه‌دان به‌كرێگیراو و چه‌ند تانك و زرێپۆشی كۆنه‌په‌رستان گه‌مارۆ درابوو.

فه‌رمانده‌ری ئازا بریندار ببوو. سێ جێگای قه‌ڵافه‌تی دلێرانه‌ی خوێنیان لێ‌ده‌تكا و ژان هه‌موو له‌شی ئازار ده‌دا، به‌ڵام ئیراده‌ی پته‌وی به‌ سه‌ر ئێش و ئۆف دا زاڵ بوو. به‌ هه‌موو لایه‌ك دا هه‌ڵده‌سووڕا، وه‌ك شێری بریندار به‌ گژ دوژمن دا ده‌چووه‌ و به‌ هه‌ر گولله‌یه‌ك به‌كرێگیراوێكی ده‌پێكا. هه‌ستی نه‌ده‌كرد له‌شی برینداره‌. جار به‌ جار سه‌نگه‌ری ده‌گوێزته‌وه‌ و ده‌ور و به‌ری ئه‌و پرد و جۆگه‌یه‌ی تاقی ده‌كرده‌وه‌ كه‌ بۆ ئه‌و و چوار پێشمه‌رگه‌كه‌ی هاوڕێی ببوونه‌ قه‌ڵایه‌كی به‌ هێزی به‌رگری و دوژمن نه‌یتوانیبوو له‌و ماوه‌یه‌ دا به‌ سه‌ر ئه‌و شوێنه‌ به‌رته‌سكه‌ دا زاڵ بێ.

فه‌رمانده‌ر به‌ هه‌موو لایه‌ك دا ده‌یڕوانی، به‌ڵكه‌ ئاڵقه‌یه‌كی كز له‌ گه‌مارۆی دوژمن دا بدۆزێته‌وه‌ كه‌ بكرێ به‌ هێرشێكی كتوپڕ بیشكێنێ و هاوڕێیانی پێدا ڕزگار بكا، مخابن هه‌موو لایه‌كیان وه‌ها ته‌نرابوو كه‌ هومێدی بیرێكی وا و ڕێگاچاره‌سه‌رێكی ئه‌وتۆی ده‌بڕی. ته‌نیا ڕێگا: ده‌سكردنه‌وه‌ و دیفاع كردن بوو. خۆڕاگرتن و هه‌وڵدان بۆ ده‌رباز بوون، یان شه‌هید بوون! ده‌یزانی هه‌ربینا هێزی یارمه‌تیده‌ری پێشمه‌رگه‌ گه‌یشته‌ هانایان. فره‌رمانده‌ر بیری كرده‌وه‌:"خۆزیا هێندێك فیشه‌ك و ته‌نیا چه‌ند گولله‌ ئار پی جی دیكه‌مان پێبا!" ئه‌وجار ڕووی ده‌ هاواڵانی كرد و گوتی:
ــ"كوڕینه‌ ده‌ست به‌ فیشه‌كانه‌وه‌ بگرن. هه‌وڵ بده‌ن تاق تاق باوێن و گولله‌كانتان به‌ فیڕۆ مه‌ده‌ن. دڵنیام هێنده‌ی پێناچێ هاوڕێیانمان به‌ هانامانه‌وه‌ دێن. ده‌بێ تا ئه‌و كاته‌ فیشه‌كمان لێ‌نه‌بڕێ"

ماوه‌یه‌ك پێ‌چوو. چه‌ند هێرش و ده‌سڕێژی توندی دوژمن بریندار بوونی سێ هاوڕێی دیكه‌ی لێ‌كه‌وه‌ته‌وه‌ و ته‌نیا هاواڵێك به‌ ساغی مایه‌وه‌. دوژمن ئاڵقه‌ی گه‌مارۆی ته‌نگتر كردبۆوه‌، به‌ڵام هێشتاش نه‌یده‌وێرا لێیان نێزیكتر بێته‌وه‌. فه‌رمانده‌ر هه‌ستی به‌ ماندوویی كرد. له‌ نێو سه‌نگه‌ره‌كه‌ی دا كه‌ جۆگه‌یه‌كی قووڵ بوو،  پاڵی دایه‌وه‌. هێندێك هێزی هاته‌وه‌ به‌ر. سه‌ری هه‌ڵێنا، چاوی به‌ به‌رزایی‌یه‌كانی "خه‌زایی"* كه‌وت. پێگه‌ی دوژمنی دی كه‌ وه‌ك كوندێكی سیمبولی ماڵوێرانی خۆی به‌ سه‌ر به‌رزترین دوندی ئه‌و كێوه‌وه‌ مه‌ڵاس كردبوو. یان ده‌تگوت دێوه‌زمه‌یه‌كی زۆرداری خوێنتاڵه‌ كه‌ ده‌ستی ده‌ گه‌رووی "خه‌زایی" ناوه‌ و ده‌یه‌وێ نه‌فه‌سی لێ ببڕێ. فه‌رمانده‌ر هه‌ناسه‌یه‌كی ساردی هه‌ڵكێشا. دڵۆپێك فرمێسك ته‌ڕایی دایه‌ سه‌ر گۆنای و ڕژایه‌ سه‌ر یه‌كه‌م برینی. ئاخر ئه‌و ئاواتی هه‌ره‌ گه‌وره‌ی ئه‌وه‌ بوو كه‌ ڕۆژێك هێزی دوژمن له‌ وڵاته‌كه‌ی وه‌ده‌رنرێ و ئاڵای كوردستان له‌ جێی پێگه‌كانی دوژمن بشه‌كێته‌وه‌.

پیلووی چاوه‌كانی فه‌رمانده‌ر خه‌ریك بوون ده‌چوونه‌ سه‌ریه‌ك، زۆری نه‌مابوو خوێن له‌به‌رچوون هێزی لێ ببڕێ و بیباته‌‌ خه‌وێكی قورسه‌وه‌. له‌و كاته‌ دا به‌ ده‌نگی هاوڕێیه‌كی كه‌ باسی نێزیكبوونه‌وه‌ی دوژمنی بۆ ده‌كرد، ڕاپه‌ڕی. دیسان وه‌خۆ هاته‌وه‌ و هێزی هاته‌وه‌ به‌ر. پیاده‌كانی دوژمنی دی كه‌ له‌ ژێر پارێزگاریی تانك و ته‌قه‌ی زرێپۆشه‌كانیان دا ده‌ستیان به‌ هاتنه‌ پێش كردبوو و ئیدی مه‌ودایه‌كی زۆریان له‌ گه‌ڵیان نه‌بوو. وا دیار بوو دوژمن ئێستا دڵنیا بوو كه‌ ئه‌وان هه‌ر ئه‌و چه‌ند كه‌سه‌ن كه‌ بریندار و شه‌كه‌تن، و ده‌توانێ به‌ هاسانی بیانگرێ.

فه‌رمانده‌ر به‌ دیتنی ئه‌و دیمه‌نه‌ وشیار بۆوه‌. ڕووی ده‌ هاوڕێیانی كرد و ئه‌وه‌نده‌ی ده‌ توانای دا بوو  ده‌نگی به‌رز كرده‌وه‌:
" كوڕینه‌ نابێ دوژمن هه‌ر وا به‌ هاسانی به‌ سه‌رمان دا زاڵ بێ. ئێمه‌ شه‌هید ده‌بین، به‌ڵام هه‌رگیز ته‌سلیمی دوژمن نابین. ئێمه‌ تا دوایین فیشه‌كمان به‌ سینگی دوژمنانه‌وه‌ ده‌نێین، به‌ڵام له‌ بیرتان بێ دوایین فیشه‌ك بۆخۆمان ڕاده‌گرین، تا ئه‌گه‌ر پێویست بوو، پێشكه‌شی دڵی پڕ له‌ خۆشه‌ویستیی نیشتمانی خۆمانی كه‌ین، چونكه‌ ده‌بێ وه‌ك پێشمه‌رگه‌یه‌ك بمرین، به‌ڵام ده‌زگیر نه‌كرێین" ئه‌وه‌ی گوت، پاشان به‌ سه‌رنێزه‌كه‌ی كه‌مێك عه‌رزی كۆڵی و مۆر و به‌ڵگه‌كانی خۆی ـ بۆ ئه‌وه‌ی وه‌ده‌ست دوژمن نه‌كه‌ون ـ له‌ ژێر خاكا شارده‌وه‌ و له‌ حاڵێك دا به‌ زه‌حمه‌ت ده‌یتوانی تفه‌نگه‌كه‌ی ڕاگرێ و سێره‌ بگرێ، ده‌ستی به‌ ته‌قه‌كردن كرده‌وه‌.

هاوڕێیانیشی ده‌ستیان به‌ به‌ربه‌ره‌كانی كرده‌وه‌ و له‌ كاتێك دا دوژمن به‌ ته‌واوی لێ‌یان هاتبوه‌ پێش و زۆری نه‌مابوو  بگاته‌ سه‌ر سه‌نگه‌ره‌كه‌یان، له‌ پڕ وه‌زعه‌كه‌ گۆڕا. له‌ پشتی هێزی داگیركه‌ر، له‌ سێ لاوه‌ ته‌قه‌ی ڕه‌شاش و گرمه‌ی ئار،پی،جیی ڕۆڵه‌كانی پێشه‌وا كه‌ به‌ به‌سه‌رهاتی هاواڵانیان زانیبوو و بۆ ڕزگار كردنیان هاتبوون، ده‌نگی دایه‌وه‌. دوژمن سه‌ری لێ‌شێوا. مه‌رگ له‌ سه‌ر هێزی كۆنه‌په‌رستان تاوڵی هه‌ڵدا و ترس بڕستی لێ‌بڕین. ئه‌و جار ئه‌وان بوون كه‌ هه‌وڵیان ده‌دا هه‌رچۆنێك بوه‌ ڕێگایه‌ك بۆ ده‌ربازبوون بدۆزنه‌وه‌ و سه‌ر به‌ سڵامه‌تی به‌رنه‌وه‌. ئیدی شه‌ڕ زۆری نه‌خایاند. سه‌ره‌نجام دوژمن به‌ دانی زیانێكی زۆر خۆی له‌ ده‌ست پێشمه‌رگه‌كان ڕزگار كرد و به‌ره‌و مۆڵگه‌كانی خۆی پاشه‌كشه‌ی كرد.

پێشمه‌رگه‌كان به‌ په‌له‌ خۆیان گه‌یانده‌ فه‌رمانده‌ری ئازا و چوارهاوڕێكه‌ی. فه‌رمانده‌ر ئیدی توانای له‌ به‌ر دا نه‌مابوو و كاتێك هاوڕێیانی چاوپێكه‌وت و خاترجه‌م بوو كه‌ دوژمن به‌ تێكشكاوی مه‌یدانی شه‌ڕی به‌جێ‌هێشتوه‌، ده‌ستی له‌ به‌ربه‌ره‌كانی هه‌ڵگرت و خۆی به‌ده‌ست ئه‌و خه‌وه‌ قورسه‌وه‌ دا كه‌ ده‌مێك بوو ده‌یه‌ویست به‌ سه‌ری دا زاڵ بێ و بیباته‌‌ دنیای بێهۆشی‌یه‌وه‌.

هاوڕێیانی به‌ په‌له‌ ئه‌و و پێشمه‌رگه‌ برینداره‌كانی دیكه‌یان بۆ نه‌خۆشخانه‌ی شۆڕش له‌ شاری بۆكان به‌ڕێ‌كرد. برینی هاوڕێیان سووكتر بوو و هه‌موویان له‌ مه‌ترسی ده‌رچوون، به‌ڵام هه‌وڵ و ماندووبوونی دوكتۆره‌كان بۆ ڕزگاركردنی فه‌رمانده‌ر سوودێكی نه‌به‌خشی و بوو به‌ فیدای نه‌ته‌وه‌ و نیشتمانی خۆشه‌ویستی.

دوایین وته‌ی هێشتاش له‌ گوێی هاوسه‌نگه‌رانی دا ده‌نگ ده‌داته‌وه‌ كه‌ گوتی:" هاوڕێیان! به‌ شه‌هید بوونی من ناڕه‌حه‌ت مه‌بن و تازیه‌م بۆ دامه‌گرن، چونكه‌ ڕزگاریی گه‌لی ئێمه‌ له‌ ژێر چنگی ئه‌و دوژمنه‌ كه‌ گاڵته‌ی به‌ ئاشتی و ماف مرۆڤ دێ و ته‌نیا زمانی چه‌ك و زه‌بروزه‌نگ ده‌زانێ، پێویستیی به‌ فیدا بوونی هه‌زاران ڕۆڵه‌ی وه‌ك من هه‌یه‌. له‌ ڕاستی دا خه‌بات خوێنی ده‌وێ. ئێوه‌ كاتێك ده‌توانن ڕووحی من شاد كه‌ن و تۆڵه‌م بستێننه‌وه‌، كه‌ نه‌هێڵن ئاڵای خه‌بات بكه‌وێته‌ زه‌وی. دڵنیام هه‌ر واش ده‌كه‌ن و سه‌ره‌نجام ڕۆژێك دادێ كه‌ كوردیش سه‌ربكه‌وێ و كۆیله‌تی و بنده‌ستیی ئه‌و گه‌له‌ دوایی پێ بێ!"

شه‌وێك دوای شه‌هیدبوونی مه‌هاباد به‌ ده‌نگی خه‌ڵكی شۆڕشگێڕ وه‌له‌رزین كه‌وت. شاری پێشه‌وا قازی یه‌كده‌نگ هاواری ده‌كرد:
"كاك شوان ڕێگات درێژه‌ی هه‌یه‌!"
"كاك شوانی قاره‌مان، هه‌رگیز ناچی له‌بیرمان!"
----------------------------------------------------------------------------------------------
*"خه‌زایی" ناوی كێوێكه كه كه‌وتۆته باشووری ڕۆژاوای شاری مه‌هاباد  

8.8.04

شێعرێكی سوێدیی من

شێعرێكی سوێدیی من و وه‌رگێڕانێكی جوانی مامۆستا ئه‌نوه‌ری سوڵتانپه‌نا

‌‌‌‌‌‌‌. ئاشق

ڕۆژی حه‌وتی ژوئێنی ساڵی 1999ی زاینی. له‌ شاری وێسترۆسی وڵاتی سوئێد، ئیداره‌ی "ناوه‌ندی زمانان" كه‌ ئه‌ركی گوتنه‌وه‌ی ده‌رسی زمانی زگماكی و یارمه‌تیی فێركاریی بۆ منداڵه‌ بێگانه‌ و په‌نابه‌ره‌كانی به‌ ئه‌ستۆوه‌یه‌، به‌رنامه‌یه‌كی به‌ مه‌به‌ستی كورته ناساندنێكی زمان، فه‌رهه‌نگ و كولتووری كوردی پێكهێنا. به‌رنامه‌كه‌ هه‌ر له‌ لایه‌ن مامۆستایانی زمانی كوردی، كه‌ یازده‌ كه‌س بوون و منیشیان له‌ گه‌ڵ بووم، ڕێكخرا و به‌ڕێوه‌چوو، ڕۆژێكی ته‌واوی درێژه‌ كێشا. له‌و به‌رنامه‌یه‌ دا باس له‌ سه‌ر مێژوو و جوغڕافیای كوردستان، شێعر و ئه‌ده‌بیاتی كوردی، كولتوور و شێوه‌ی ژیانی كوردان كرا و چه‌ند شێوه‌ سه‌ما و هه‌ڵپه‌ڕكێی كوردیش نیشانی به‌شداران دران.
بێجگه‌ له‌ كارمه‌ندان و مامۆستایانی ئه‌و ئیداره‌یه‌ كه‌ ژماره‌یان نێزیك حه‌فتا كه‌س بوو و له‌ نه‌ته‌وه‌ی جۆراوجۆر بوون، ژماره‌یه‌كی به‌رچاویش میوان، كه‌ زۆربه‌یان مامۆستا و به‌ڕێوه‌به‌رانی خوێنـــــــــــــدنگه‌كانی وێستڕۆس بوون، له‌و به‌رنامه‌یه‌ دا كه‌ ناوی نرابوو ڕۆژی كولتووری كوردی، ئاماده‌ بوون.
ئاماده‌كردن و پێشكه‌شكردنی باسێكی كورت له‌ سه‌ر شێعر و ئه‌ده‌بیاتی كوردی ـدیاره‌ به‌ زمانی سوێدی ـ بۆ من دیاری كرابوو. وتاره‌كه‌م ئاماده‌ كرد و له‌ كاتی دیاریكراو دا پێشكه‌شم كرد. سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی له‌ وتاره‌كه‌ دا هه‌وڵم دابوو زۆرتر له‌ سه‌ر ئه‌ده‌بیاتی كوردی به‌ گشتی بدوێم، به‌و حاڵه‌ش زیاتر به‌ لای شێعری كوردی دا شكابوومه‌وه‌. هه‌رچۆنێك بوو هه‌م وتاره‌كه‌ باش ده‌رهات و هه‌م له‌ قه‌ده‌ر خۆی سه‌رنجی به‌شدارانی ڕاكێشا. به‌ڕێوه‌به‌رانی جێژنه‌كه‌ش لێی ڕازی بوون.
له‌ ئاخری وتاره‌كه‌ دا شێعرێكی خۆشم گونجاندبوو، كه‌ پێشتر به‌ زمانی سوێدی گوتبووم. ماوه‌یه‌ك دواتر چوومه‌ نۆڕوێژ و سه‌ردانی مام ئه‌نوه‌رم كرد( نێزیكه‌ی بیست ساڵێكه له گه‌ڵ مامۆستا ئه‌نوه‌ر هاوڕێم. چونكه برا گه‌وره‌یه، هه‌ر به "مام ئه‌نوه‌ر" بانگم كردوه). له‌ وێ وه‌رگێڕراوی شێعره‌كه‌م بۆ خوێنده‌وه‌. زۆری پێ جوان بوو و هه‌ر ئه‌و كاته‌ بڕیاری دا به‌ شێعر بیكاته‌ كوردی. شێعره‌كه‌م به‌ شێوه‌ی په‌خشان وه‌رگێڕا و دامێ. دوای هاتنه‌وه‌م هێنده‌ی پێ‌نه‌چوو وه‌رگێڕانه‌كه‌ی خۆی بۆ ناردمه‌وه‌. به‌ ڕاستی زۆر جوانی وه‌رگێڕابوو.
شێعره‌كه‌ پێشه‌كی‌یه‌كی دوو ـ سێ خه‌تیشی هه‌یه‌ كه‌ هۆی هاندانی منی بۆ گوتنی ئه‌و شێعره‌ تێدا باس كراوه‌.
لێره‌ دا من سه‌ره‌تا شێعره‌كه‌ به‌ پێشه‌كی‌یه‌كه‌یه‌وه‌ به‌ سوێدی ده‌نووسمه‌وه‌، بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌وانه‌ی ئه‌و زمانه‌ ده‌زانن، ده‌ستیان به‌ ئه‌سڵی ده‌قه‌كه‌ به‌ سوێدی ڕابگا. پاشان وه‌رگێڕراوه‌كه‌ی خۆم به‌ په‌خشان، كه‌ مام ئه‌نوه‌ر له‌ ڕووی ئه‌وه‌وه‌ كاره‌كه‌ی خۆی كردوه‌ داده‌نێم و سه‌ره‌نجام وه‌رگێڕانه‌كه‌ی مام ئه‌نوه‌ر چاپ ده‌كه‌م. سه‌ردێڕی شێعره‌كه‌ به‌ سوئێدی ( Jag finns) ـه‌ كه‌ به‌ كوردی ده‌بێته‌ " من هه‌م". مام ئه‌نوه‌ریش هه‌ر ئه‌و سه‌ردێڕه‌ی بۆ وه‌رگێڕانه‌ كوردی‌یه‌كه‌ی داناوه‌.
( به داخه‌وه هه‌رچی هه‌وڵم دا نوخته و كاما ونیشانه‌كانی دیكه‌ی تێكسته سوئێدی‌یه‌كه له بلۆگێردا نه‌كه‌وتنه جێی خۆیان. پێموایه من باشی لێ‌نازانم، ده‌نا تێكستی لاتین ده‌و چوارچێوه‌یه دا نابێ گرفتی هه‌بێ)
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Den andra april 1995 läste jag en artikel om Kurdistan i tidningen ”Expressen”. Rubriken till artikeln var: ”Välkommen till Kurdistan, landet som inte finns”. Det var en bra artikel och naturligtvis menade inte författaren illa, men i alla fall blev den anledning till att jag skrev den här dikten:

Jag finns

Min vän Förneka inte mig!
Jag finns och jag har funnits i tusentals år.
Jag kanske inte finns på era orättvisa kartor,
som har gjorts för mina fiendernas intresse.
Jag finns med miljontals levande hjärtan.

Jag finns i mitt folks kamp, i deras sorg och glädje.
Mina barn sjunger om mig och mina djärva kämpar ropar mitt namn i frihetskampen.

Jag finns i martyrernas blod, i mina vackra färggranna ängar, i mina floder, skogar och slätter.
Jag finns i Tigris, i Eufrat, i Zagros, Ararat, Agri och Halgord.

När solen tidigt på morgonen med sina första strålar, träffar mina höga bergstoppar, reflekteras min existens.

När fullmånen breder sitt silversken över min långa kropp, stum och kärleksfull tittar på mig och granskar mina fagra delar, vittnar den om att jag finns.
Stjärnorna, när de blinkar på himlen över min stora yta, i mina molnfria kvällar, uppskattar mig och diskuterar min vackra, sällsynta natur.
Jag finns i barnens leende, i unga pojkars och flickornas äkta kärlek,

i de faderlösa barnens tårar, och i mammornas suckande efter sina försvunna barn.
Västvärlden! För länge sedan gömde ni mig i Lausann-överenskommelsen.
Ni tappade bort mig i oljeledningarna, där oljan rinner från min kropp till era fabriker och industrier.

Ni omvärlden! Ni tappade bort mig i politiska lekar med ockupanter som kapade min kropp och delade den mellan sig.
Jag finns, min vän!
Om det är sant att solen finns, om det är sant att månen och himlen finns,
om det är sant att verkligheten finns,
då finns också jag och jag lever med mitt stora folk!

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

وه‌رگێڕراوه‌كه‌ی من ( به‌ په‌خشان).

"من هه‌م"
ڕۆژی دووی ئاپریلی ساڵی 1995ی زاینی، وتارێكم له‌ ڕۆژنامه‌ی "ئێكسپرێسسێن" ی سوئێدی دا، له‌ سه‌ر كوردستان، خوێنده‌وه‌. سه‌ردێڕی وتاره‌كه‌ ئاوا بوو:" به‌خێر بێن بۆ كوردستان، بۆ وڵاتێك كه‌ نیه‌!". وتاره‌كه‌ زۆر باش بوو و هه‌ر ئه‌وكات وه‌رمگێڕا سه‌ر كوردی و بۆ هاوڕێیانی كوردستانم به‌ڕێ كرده‌وه‌. دیاره‌ نووسه‌ر هیچ مه‌به‌ستێكی خراپی له‌وه‌ كه‌ گوتبووی "بۆ وڵاتێك كه‌ نیه‌" نه‌بوو، به‌ڵام به‌ هه‌رحاڵ ئه‌و وته‌یه‌ بوو به‌ هۆی ئه‌وه‌ كه‌ من ئه‌و شێعره‌، به‌ زمانی سوئێدی، بنووسم.

"من هه‌م"
دۆستم حاشا له‌ بوونی من مه‌كه‌!
من هه‌م و هه‌زاران ساڵه‌ ده‌ژیم.
ڕه‌نگه‌ من له‌ نه‌خشه‌ ناحه‌قه‌كانی ئێوه‌ دا نه‌بم، كه‌ به‌ مه‌یلی دوژمنانی من كێشراونه‌وه‌.
به‌ڵام من له‌ گه‌ڵ میلیۆنان دڵی زیندوو ده‌ژیم.
من له‌ خه‌باتی خه‌ڵكه‌كه‌م و له‌ خه‌م و شادیی خه‌ڵكه‌كه‌م دام.
ڕۆڵه‌كانی من سروودی هه‌بوونی من ده‌خوێننه‌وه‌ و،
خه‌باتگێڕه‌ قاره‌مانه‌كانی من،
له‌ خه‌باتی ڕزگاریخوازانه‌ دا ناوی من هاوار ده‌كه‌ن.
من له‌ خوێنی شه‌هیدان دام، له‌ چیمه‌نه‌ جوان و ڕه‌نگاوڕه‌نگه‌كانم دام،
له‌ چۆم و دارستان و ده‌شته‌كانم دام.
من له‌ دیجله‌ و فوڕات دام. له‌ زاگرۆس، ئارارات، ئاگری و هه‌ڵگورد دام.
به‌یانان، كاتێك خۆر به‌ یه‌كه‌م گزینگه‌كانی خۆی ترۆپكی كێوه‌ به‌رزه‌كانم ده‌نگێوێ،
هه‌بوونی من ڕه‌نگ ده‌داته‌وه‌.
كاتێك مانگی شه‌وی چارده‌ تریفه‌ی زێوینی خۆی به‌ سه‌ر په‌یكه‌ری گه‌وره‌ و به‌رینی من دا بڵاو ده‌كاته‌وه‌،
حه‌یران و ئه‌ویندارانه‌ له‌ من ده‌ڕوانێ و جوانیی یه‌ك ـ یه‌كی به‌شه‌كانی من هه‌ڵده‌سه‌نگێنێ، شاهیدی له‌ سه‌ر بوونی من ده‌دا.
ئه‌ستێره‌كان، كاتێك شه‌وان له‌ ئاسمانی ساوی من دا،
لێمده‌ڕوانن و ده‌زریوێنن.
شكۆی من هه‌ڵده‌سه‌نگێنن و،
باسی سروشتی سازگار و جوانیی كه‌موێنه‌ی من ده‌كه‌ن.
من له‌ بزه‌ی منداڵان دام،
له‌ ئه‌وینی پاك و ڕاستی كوڕان و كچانی كورد دام،
له‌ فرمێسكی منداڵانی بێ‌باوك دام،
له‌ ئاخ و هه‌ناسه‌ی دایكانی جیگه‌رگۆشه‌ بێ‌سه‌ر و شوێن دام.
ڕۆژاوایی‌یه‌كان!
زۆر له‌مه‌وپێش ئێوه‌ منتان له‌ په‌یمانی "لۆزان" دا ون كرد.
ئێوه‌ منتان له‌و لووله‌ نه‌وتبه‌رانه‌ دا ون كرد، كه‌ نه‌وتی هه‌ڵقوڵاو له‌ له‌شی من به‌رده‌وام له‌ نێو ئه‌وان دا به‌ره‌و كارگه‌ و دامه‌زراوه‌ سه‌نعه‌تی‌یه‌كانی ئێوه‌ جاری‌یه‌.
ئێوه‌ جیهانی ده‌وروبه‌ر! جیهانی‌یه‌كان!
ئێوه‌ منتان له‌ گه‌مه‌ی سیاسی له‌ گه‌ڵ ئه‌و داگیركه‌رانه‌ دا ون كرد، كه‌ له‌شی منیان پارچه‌ پارچه‌ كردوه‌ وله‌ نێو خۆیان دا دابه‌شیان كردوه‌.
دۆستم! من هه‌م!
ئه‌گه‌ر ڕاست بێ كه‌ ڕۆژ هه‌یه‌، ئه‌گه‌ر ڕاست بێ كه‌ مانگ هه‌یه‌ و ئاسمان هه‌یه‌، و له‌ بناخه‌ دا ئه‌گه‌ر ڕاست بێ ڕاستی هه‌یه‌،
ئه‌وه‌ڕاسته‌ منیش هه‌م و له‌ گه‌ڵ خه‌ڵكه‌ گه‌وره‌كه‌ی خۆم له‌ سه‌ر ئه‌م جیهانه‌ ده‌ژیم.
ئاشق، 5ی یوونیی 2000
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ئه‌نوه‌ری سوڵتانپه‌نا

من هه‌م
دۆستم وه‌ره‌ به‌ ناڕه‌وا له‌ بوونی مـــــــــــــــن خــــــــــــۆ مه‌بوێره‌
سه‌رنج بده‌ و به‌ شێنه‌یی بۆ داستـــــــــــــانم گوێ ڕادێــــــــــــــره‌

ڕه‌نگه‌ له‌ نێو نه‌خشه‌كان دا ناوی منـــــــــــتان نه‌هێــــــــــنابێ
یان به‌ فیتی ناحه‌زانم حاشا له‌ بوونم كـــــــــــــــــــــــــــــــرابێ

به‌ڵام دۆستم دڵنیا به‌ بووم و هه‌م و ناتـــــــــــــــــــــــــــــوێمه‌وه‌
له‌ نێو دڵی خه‌ڵكی خۆم دام به‌هیچ هێـــــــــــــــزێك نابڕێمه‌وه‌

ده‌ژیم له‌ نێو بیر و تاسه‌ی به‌ میلیـــــــــــــــــــۆنان دڵی زیندوو
له‌ گه‌ڵ مێژووی پرشنگداری هه‌زاران ساڵــــــــــــــــــــی ڕابردوو

له‌ نێو خه‌م و شادیی گه‌ل و له‌ نێوخوێـــــــــنی شه‌هیدان دام
له‌نێوچۆم و ده‌شت و كه‌ژ وله‌ چیمه‌نی كه‌ســـــك وجوان دام

ڕۆڵه‌كانم هه‌ر سروودی بوونی منه‌ و ده‌یخوێـــــــــــــنــــــــــنه‌وه‌
ڕێبوارانی ڕێی ڕزگـــــــــــــــــاریم ناوی منه‌ و ده‌یــــــــــــــڵێنه‌وه‌

من ئاوێته‌وی پێــــــــــڵی دیجله‌ و هاواڵ هه‌نـــــــــگاوی فوڕاتم
ئه‌من گه‌وه‌ی سه‌ختی ئاگــــریم، ڕژد و ڕكه‌ی ئــــــــــــــــاراراتم

من له‌ ناخی زاگرۆس دام و قه‌ندیل و ئاگـــری و هه‌ڵـــــگوردم
خۆ گێل كردن سوودی نیه‌، بزر نابم، زێـــــــــــــــــــــدی كــــوردم

به‌یانی‌یان كاتێك گزینگ لووتـــــــــــــكه‌ی كێوم ڕاده‌مووســـــێ
ڕه‌نگدانه‌وه‌ی بوونی منه‌ و تاپۆی هه‌رمـــــــانم ده‌نووســـــــــــێ

كاتێك مانگی شه‌وی چارده‌ زێوئاژنی به‌ژنـــــــــــــم ده‌كـــــــــــا
ئاشقانه‌ لێمده‌ڕوانێ و شاهیــــــــــــــــــــدیی بوونی مـــــــن ده‌دا

چۆن ون ده‌بم من له‌ ئه‌شكی منـــــــــــــــــداڵانی بابكوژراو دام
له‌ نێوڕه‌نگ و ڕوومای زه‌ردی دایكانی‌جیگـه‌رســــــــــووتاو دام

من ئاوێته‌ی عه‌شقی پاكی كیژ و كــــــــــــــــــــــوڕی كورده‌واریم
له‌ نێو زه‌رده‌ی بزركاوی كۆرپه‌ی دووره‌به‌ختــــــــــــــــــــــــیاریم

ڕۆژاوایی زۆر له‌مه‌وپێش نكوولیتـــــــــــــــــــــان له‌ بوونـــم كرد
په‌یمانی شوومی "لۆزان"تان به‌ دیــــــاری بۆ دوژمـــــــــنان برد

له‌و لووله‌ نه‌وتبه‌رانه‌ دا شـــــــــــــــــــــاردرامه‌وه‌ كه‌ بێ وچان
هه‌ڵێنجاوی له‌شی منیان دێـــــــــــــــــــــــنا به‌ره‌و كارگه‌كانتان

له‌ نێو گه‌مه‌ی سیاسی دا به‌ پێی خواســـــــــــــــــــتی دوژمنانم
به‌شبه‌ش كرام ، به‌ تاڵان چوو هه‌موو سه‌رمــــــــایه‌ و سامانم

به‌ڵام دیاره‌ ئه‌گه‌ر ڕاست بێ ڕۆژ و مانـــــــگ و ئاسمان هه‌یه‌
یان له‌ جێ دا ئه‌گه‌رڕاست بێ ڕاستی هـــــــه‌یه‌ و ژیان هه‌یه‌

ئه‌وه‌ ڕاسته‌ منیش هه‌م و قه‌ت ون نابێ كه‌ســــــــــــــــــایه‌تیم
له‌ گه‌ڵ خه‌ڵكی گه‌وره‌ی خۆم دا تا هه‌تــــــــایه‌ هه‌م و ده‌ژیم

ئه‌نوه‌ری سوڵتانپه‌نا
پاییزی 2000

6.8.04

شێعرێك

شێعرێك بۆ سه‌ر كێلی گڵکوێ خۆشه‌ویستێكی كۆچكردوو.

. ئاشق

خه‌می دووری له تۆ یه‌كجــــــــــــــــــــــــــار گرانه
په‌ژاره‌ت تێـــــــــــــــــــــــــــــــكه‌ڵاوی ڕووح و گیانه

له پێش چاوان ونـــــــــــــــــی، ئه‌مـــما له دڵ دای
له بیر ناچی، ئه‌گه‌رچی تۆ لــــــــــــــــــــه‌ گڵ دای!